Terugblik op 2017: Ruimte voor de ingeving

Terugkijkend op Water ZomerExpo 2017 stellen we vast dat de deelnemende kunstenaars – meer dan bij voorgaande edities – hun betrokkenheid toonden, gedurende het hele proces van inschrijving tot tentoonstelling. Daaruit blijkt hoezeer ZomerExpo aansluit bij de ‘participatiesamenleving’, die onze koning in 2013 lanceerde en die nu zijn beslag begint te krijgen.

Een samenleving waarin iedereen die dat kan verantwoordelijkheid neemt voor zijn of haar eigen leven en omgeving, en de overheid geen of slechts een faciliterende rol speelt. Die iedereen in staat stelt om mee te doen en mee te tellen, en naar vermogen bij te dragen. We zien deze tendens zich duidelijk aftekenen in de erfgoedsector en (vaak iets minder positief) in de zorg.

Voorbeeldproject
Vertaald naar de cultuursector is ZomerExpo een schoolvoorbeeld van zo’n participatieproject. Iedereen die kunst maakt, kan meedoen en elke deelnemer ‒ kunstenaar, jurylid, drager of bezoeker ‒ draagt verantwoordelijkheid voor zijn of haar rol in het geheel. Die participatievorm verschilt nadrukkelijk van het type cultuurparticipatie waarbij overheid via de fondsen instellingen faciliteert om burgers te stimuleren tot creatieve uitingen. Deze categorie van ‘amateurkunstenaars’ staat in de kunsthiërarchie onderaan.

Toegankelijk voor iedereen
ZomerExpo doorbreekt dit. Dat de status van de maker er niet toe doet, dat het louter om het kunstwerk zelf gaat, dat echt iedereen kan meedoen en dat participanten een beslissende stem kunnen hebben in het programma, spreekt een grote groep burgers aan. Nog steeds groeit het aantal deelnemers en bezoekers. De toegankelijke werkwijze doorkruist het heersende conservatisme in de beeldende kunstsector, waar een aantal musea de norm stelt met een pretentieus beleid en zich daarop niet laat aanspreken.

Loket
ZomerExpo functioneert als loket naar de sector, is informatief toegankelijk en aanspreekbaar. Kunstenaars kunnen bij ons ventileren, zo blijkt uit de vele reacties, vragen en commentaren die we ontvangen. Omdat ZomerExpo bestaat dankzij publieke middelen, voelen wij ons verantwoordelijk om transparant te zijn richting deelnemers en publiek. ZomerExpo brengt een omvangrijke organisatie met zich mee, vol op elkaar afgestemde activiteiten die plaatsvinden in een strak tijdsbestek. Goede communicatie is een absolute voorwaarde.

Ingeving
De continuïteit heeft van ZomerExpo na zeven jaar een herkenbaar ‘instituut’ gemaakt, inclusief ingesleten patronen, zowel aan de kant van de deelnemers als van de organisatie. Gedurende de afgelopen editie is een aantal van die patronen doorbroken en kreeg de ingeving meer ruimte. Dat was zichtbaar in de locatiewijziging, Museum De Fundatie met drie parallelle tentoonstellingsplekken, en een nóg democratischer jurysysteem, zonder de ‘hiërarchische’ tweede juryronde.

Dialoog
Maar misschien nog opvallender was de toegenomen gelegenheid voor dialoog in alle facetten van het programma. Zo reserveerden we tijdens alle trajecten tijd om met de kunstenaars in gesprek te gaan, hen te infomeren en hen te helpen. De informatietelefoon en -mail draaiden overuren en sommige kunstenaars namen de ruimte zelfs letterlijk door spontaan langs te komen op het kantoor in de Tolstraat. Een enorme klus, omdat de juiste aandacht voor elk individu een nauwkeurige afstemming vereist. Meer dan voorgaande jaren hebben wij daarom een balans moeten zoeken tussen deze actieve betrokkenheid en het ‘in de hand houden’ van ons werk.

Intensief
De beloning was groot, want de intensieve aanpak werd erg gewaardeerd, maar het ingaan op allerhande (ongevraagde) adviezen en kritieken deed regelmatig een appèl op ons incasseringsvermogen. De keuze om zo veel mogelijk benaderbaar te zijn, heeft in de praktijk een domino-effect. Zowel de belangstelling als de verwachtingen van kunstenaars lijken evenredig toe te nemen met de professionaliteit van onze communicatie en vormgeving.
Dat is ook niet verwonderlijk, als je bedenkt dat deze grote groep kunstenaars tussen liefhebberij en topsegment nauwelijks meer ergens anders terecht kan. Wij beschouwen de toenemende betrokkenheid van kunstenaars dan ook niet alleen als compliment, maar als bevestiging van ons bestaansrecht. Al zullen we gezien de toenemende aantallen deelnemers én formaten van hun kunst goede oplossingen moeten zoeken om het programma werkbaar te houden.

Ruimte voor verandering
ArtWorlds is de afgelopen editie meegebogen met deze trend; zowel de betrokkenheid van deelnemers als de uitdijende werk zijn bij de uitvoering factoren van belang geworden. Veranderingen die we niet hadden (kunnen) voorzien, maar beeldende-kunstprojecten laten zich vooraf nu eenmaal slecht beschrijven. De verhuizing van de tentoonstelling van randstad naar de regio heeft qua belangstelling van kunstenaars en publiek een positief effect gehad. Deels omdat ZomerExpo altijd al een landelijk bereik had, maar natuurlijk ook vanwege het aantrekkelijke en toegankelijke karakter van Museum De Fundatie. Wij zijn trots dat we er op deze manier in geslaagd zijn om samen met kunstenaars en partners, in het bijzonder De Fundatie, een drukbezochte en hoog gewaardeerde tentoonstelling te maken, als eindresultaat van een rijk en intensief programma dat zoveel mensen met elkaar en met kunst samenbrengt.

Editie 2017 in cijfers:

  • 1960 kunstenaars toonden ruim 3000 kunstwerken tijdens 5 voorrondes (12 maart Academie Minerva, Groningen; 18 maart Stedelijk Museum Schiedam; 25 maart Loods 6, Amsterdam; 1 april ZIMIHC Theater Stefanus, Utrecht en 8 april buitenkunst bij Kasteel het Nijenhuis, Heino/Wijhe);
  • 70.000 bezoekers bekeken de tentoonstelling;
  • 1547 deelnemersportretten sierden de omslag van de catalogus, waarvan 1000 exemplaren zijn verkocht;
  • 229 kunstenaars exposeerden in de Wolk van de Fundatie en in het park, de orangerie en het gebouw van Kasteel het Nijenhuis;
  • 254 werken werden gekozen, waarvan 22 buitenbeelden, 55 foto’s, 47 installaties, 143 platte werken en 10 video’s;
  • 150 niet-gekozen kunstenaars exposeerden tijdens 4 Salons des Refusés in SBK Amsterdam, CBK Groningen, Galerie de Vis en Stedelijk Museum Schiedam;
  • 650 genodigden bezochten de opening, persoonlijk begroet door Ralph Keuning;
  • 2000 mensen in totaal namen deel aan de publieksprogramma’s;
  • 5 scholen boekten het educatieve museumprogramma basisonderwijs (193 leerlingen);
  • 16 scholen boekten het educatieve museumprogramma voortgezet onderwijs (663 leerlingen);
  • 35 boekingen voor de Rondleiding volwassenen werden afgenomen (866 personen);
  • 3 kunstenaars volgde de documentaire van Remko Dekker (van voorronde tot tentoonstelling – of niet);
  • 70 werken werden verkocht, omzet € 78.208  
  • 500 gasten waren op de prijsuitreiking (exclusief voor kunstenaars en partners);
  • 5600 abonnees ontvingen 30 nieuwsbrieven tijdens de programmaperiode;
  • 70.000 bezoekers waren op de website tijdens de programmaperiode;
  • 3494 vrienden volgden de berichten op Facebook;
  • 3682 likes kreeg de pagina van ZomerExpo;
  • 2273 volgers lazen 2309 tweets die ArtWorlds namens ZomerExpo uitstuurde;
  • 518 volgers bekeken ZomerExpo-beelden op Instagram;
  • 22.000 mensen stemden online voor de publieksprijs, 2783 voor de winnaar;
  • 200 vrijwilligers (juryleden en dragers) werkten mee aan de voorrondes;
  • 5 fondsen ondersteunden Water ZomerExpo 2017;
  • 10 partners werkten met ons samen;
  • 1500 mails zijn beantwoord via info@zomerexpo.nl;
  • 5 personen vormden het kernteam, allen op zzp-basis.

Het programma was een coproductie in de breedste zin van het woord. Meegewerkt hebben: Museum de Fundatie (Ralph Keuning, Patty den Hartigh, Koen Schuurhuis/Teo van den Brink, Pieter Bas Rebers), de locaties van de voorrondes en Salons (Loods 6, ZIMIHC Theater Stefanus, Academie Minerva, Stedelijk Museum Schiedam, CBK Groningen, Galerie de Vis, SBK-KNSM-laan). PMS72 werkte de website bij, Hilko Visser en Wouter van der Camp maakten alle foto’s, Steven Baart bouwde de sokkels en Els Kerremans verzorgde de vormgeving van de catalogus.

Bewondering hebben wij voor de sportieve inzet van alle vrijwilligers die het werk presenteerden en jureerden, en natuurlijk voor alle deelnemende kunstenaars die deze tentoonstelling mogelijk hebben gemaakt.

Vaste kern was het ArtWorlds-team: Sam Duijf, Fenne Saedt, Marie Baarspul, Caroline van der Riet en Carlien Oudes.

Met dank aan:

 


 

aw_logo

Stichting ArtWorlds

Amsterdam
info@klimaatexpo.nl

KlimaatExpo Nieuwsbrief

Terug naar de top