Een maakbare toekomst?
Van het fenomeen 3D-printen kijkt niemand nog op. Ook in de beeldende kunst wordt er steeds meer geëxperimenteerd met deze innovatieve techniek. Welke rol speelt de 3D-print in de kunstpraktijk?
‘Door de technologische ontwikkelingen nemen wij langzamerhand de plaats van de schepper over’, stelt kunstenaar Caspar Berger. Gefascineerd door het zelfportret probeerde hij zichzelf zo nauwkeurig mogelijk te kopiëren in driedimensionale vorm. Maar waar een schilder een spiegel gebruikt om een zelfportret te maken, heeft een beeldhouwer andere middelen nodig om een driedimensionaal beeld van zichzelf te creëren. Berger liet voor zijn serie Skeleton een CT-scan maken van zijn eigen lichaam. Hieruit hield hij een precieze kopie van zijn skelet over. Deze scans zijn omgezet en uitgeprint door een 3D-printer : zo verschenen de verschillende onderdelen van Bergers skelet op ware grootte.
De modellen zijn via siliconen-mallen afgegoten in brons, zilver en goud. Op deze manier heeft Berger zijn skelet vereeuwigd. Dit is opvallend, want in de beeldende kunst is het skelet vaak afgebeeld als vanitassymbool dat juiste de eindigheid van het leven benadrukt. Deze gedachte van het vereeuwigen, of in ieder geval de houdbaarheidsverlenging van de mens, is typerend voor Berger. Hij meent dat door de technologische ontwikkelingen de mens steeds meer macht krijgt over de natuur.
Caspar Berger, Skeleton, 2014
Met de komst van de 3D-printer is het mogelijk om een driedimensionaal beeld om te zetten in een tastbare driedimensionale vorm. Je kunt complexe vormen creëren die je niet met de traditionele beeldhouwtechnieken kunt maken. Ook kun je meteen een mal laten afdrukken, en die vervolgens zelf gieten. Het printen in 3D heeft dus verschillende voordelen. Maar dit betekent niet dat het proces minder arbeidsintensief is, tenminste, nog niet.
Het laatste decennium is er sprake van een evolutie in de techniek, die gepaard gaat met veel discussie. De 3D-printtechniek, die vaak onder de Derde Industriële Revolutie wordt geschaard, stoeit met traditionele opvattingen over kunst. Want: in hoeverre is de kunstenaar nog betrokken bij het proces, dat vooral gestuurd wordt door digitale systemen? Is in dit werk nog wel ‘het handschrift van de kunstenaar’ terug te zien? Met de komst van de fotografie ontstond in de 19de eeuw een vergelijkbaar publiek en artistiek debat. De fotografie werd niet meteen geaccepteerd als vorm van creatieve expressie, maar heeft zich uiteindelijk als kunstvorm gevestigd. De toekomst zal uitwijzen of dat ook aan 3D-printen is voorbehouden.
Aan de 3D Makers Zone in Haarlem en Amsterdam zal het in elk geval niet liggen.
Foto’s via Caspar Berger