Ambacht en vakmanschap in ZomerExpo toen en nu
Hoe kan het dat sommige kunstenaars keer op keer een kunstwerk maken dat steevast door de jury wordt gekozen? Waarom spreekt hun werk aan? Om daar achter te komen hebben we het werk van enkele ‘terugkomers’ nog eens bekeken en ontdekten een markante overeenkomst. Het zijn vaak ambachtelijke en vakkundige gemaakte werken die er uit springen.
Wie herinnert zich nog Onthaas(t)je van John Mostert? Het kleine bronzen haasje in lotus houding op een persisch tapijtje was te zien in ZomerExpo Aarde 2013. Het was een hit; met een oplage van acht was het haasje binnen no time compleet uitverkocht. Mosterts’ werk was te zien in maar liefst vijf edities van ZomerExpo.
Onthaas(t)je, John Mostert (ZomerExpo 2013)
Op de vierde verdieping van Museum de Fundatie staat Sterrenschieter, Mosterts’ inzending voor Europa ZomerExpo 2019. Zijn onderwerpen zijn altijd actueel, maar hij bedient zich van oude technieken. John werkt met alle mogelijke materialen, toch ligt zijn hart bij brons.
“Het eeuwenoude ambacht van ‘bronsgieten’ is een fascinerend proces met verschillende disciplines, die allen door hem zelf doorlopen worden. Van het ontwerp in was naar het invormen afwerken en patineren, tot het uiteindelijke resultaat: het Beeld in Brons.”
Kunstenaars die het vak van bronsgieten, glasbewerken, houtbewerken, drukwerken, beeldhouwen, tekenen, schilderen, grafiek en fotografie goed beheersen, maken indruk. Op de jury én het publiek. Kopers hebben een zwak voor vakmanschap en vallen als een blok voor de arbeidsintensieve kunstwerken.
ZomerExpo biedt een museaal podium voor het ambacht in de beeldende kunst. Liefhebbers van het vakmanschap worden op hun wenken bediend in de tentoonstelling. In Europa ZomerExpo 2019 is het meesterschap op diverse manieren ingezet om Europa te verbeelden. We lichten nog drie ’terugkomers’ uit.
Joyce Ennik
Op een enkele editie na is al het ingezonden werk van Joyce voor de ZomerExpo’s gekozen. Joyce Ennik beheerst een techniek die niet veel mensen eigen zijn. De Arabische gomdruktechniek; een fototechniek uitgevonden in het midden van de 19de eeuw. De ogenschijnlijk oude afbeeldingen in haar werk roepen een nostalgische sfeer op.
Ballon in Woest weer 2, Joyce Ennik (ZomerExpo 2015)
“De fotografische gomdruktechniek geeft een dreigende toevoeging aan het woeste weer. De inspiratiebron is een vliegconstructie gemaakt door Panamarenko.”
Een gomdruk maken is een nauwkeurig procedé. Een mengsel van Arabische gom, een dichromaat en een pigment (kleurstof) wordt in een dunne laag over een ruw tekenpapier gestreken. Het effect is een nevelig en fluweelachtig beeld.
In de tuinzaal hangt Dejeuner sur l’herbre, Enniks gekozen werk voor Europa ZomerExpo 2019. De titel en de voorstelling refereren aan de impressionistische werken van van Claude Monet en Édouard Manet. Ennik heeft een politieke lading in het werk gebracht, zoals ook de impressionisten het deden in het tafereel. Aan de horizon van het lieftallige ontbijttafereel, wat zich afspeelt in Wijk aan Zee, is een ‘zee van staal’ te zien. Daarmee geeft Ennik aan dat de natuur niet zo ‘schoon’ is als het lijkt.
Dejeuner sur l’herbre, Joyce Ennik (ZomerExpo 2019)
Johan Visser
Ook houtbewerkers oogsten lof. In 2011 was het werk Acht bar van Johan Visser te zien in de eerste editie van ZomerExpo. Hout, riempjes en een fietspomp bracht hij samen in een absurde voorstelling. Dat humor ook een rol speelde bij de keuze van de jury moge duidelijk zijn. Maar opvallend is de vakkundige bewerking van het hout. De houten sculpturen van John Visser vonden zes keer hun weg naar de tentoonstelling van ZomerExpo.
Acht Bar, Johan Visser (ZomerExpo 2011)
“Hout is voor mij, in combinatie met andere materialen, zeer inspinnend om mee te werken. Ik laat het beeldend doen wat eigenlijk niet kan, vloeien, druipen, uit en in elkaar trekken en drukken, buigen en vouwen.”
Op de derde etage van Museum de Fundatie in Zwolle staat Liefde, Vissers gekozen werk voor Europa ZomerExpo 2019. Het is een lang gestyleerd beeld van een zwangere vrouw. De strak afgewerkte gladde geometrische oppervlakken getuigen van puur vakmanschap.
Links Liefde, Johan Visser en rechts Pauze voor de Worstelaar van Ger Geuke
Suus Kooijman
Een zeer herkenbare mooie schildertechniek heeft Suus Kooijman. Haar kleine schilderijen vallen op door eenvoud, sfeer en kwaliteit. Het is een speciale techniek die ze ontwikkeld heeft met wasverf en bijenwas en pigmenten. Suus Kooijman heeft tot nu toe zeven werken in de ZomerExpo’s getoond.
In de ruimte, Suus Kooijman, (ZomerExpo 2013)
“Ik maak mijn wasverf met bijenwas en pigmenten en breng dit, laag over laag, op de ondergrond aan. Ik werk vaak van donker naar licht. Het licht wordt transparant, en de afbeelding laat zich voorzichtig door de lagen heen zien. Dat kan een landschap zijn, een houding van een mens of een beweging van de natuur. Wat zich uiteindelijk in de onderste laag van deze beelden afspeelt, weet ik alleen. Deze mystieke diepte van de werkelijkheid fascineert mij.”
Op derde etage van Museum de Fundatie in Zwolle hangt Moment, Kooijmans gekozen werk voor Europa ZomerExpo 2019. Het is een klein, integer werk van een familie. Het werk heeft dezelfde techniek én thematiek. Hoe het zich verhoudt tot Europa mogen we er zelf bij bedenken. Dat geeft aan dat de jury werd geraakt door de sfeer die het beeld oproept en dat was voldoende.
Technieken verbeter je enkel en alleen door het te doen, nog een keer te doen en nog een keer en nog een keer enzovoort. Het is zwoegen. Maar je gaat door, net zo lang tot dat het lukt. En als het lukt, is de beloning groot. Toch zie je dan altijd iets wat nóg beter kan, anders kan of anderszins. Dat is de kracht van kunst, het houdt nooit op.
We kunnen ‘nog’ wel even doorgaan om kunstenaars te noemen die zich speciale technieken hebben meester gemaakt, maar we laten het hier even bij. Met dank aan al het gezwoeg.